Αφιέρωμα της εκπομπής «Νέοι φάκελοι» για το Πανεπιστήμιο των Ορέων 11/07/2011

 Η Κατερίνα Λομβαρδέα ταξιδεύει στην Κρήτη για να συναντήσει τον πρύτανη του Πανεπιστημίου Κρήτης Ιωάννη Παλλήκαρη και την ομάδα των ακαδημαϊκών του που μέσα σε δύσκολες συνθήκες προσπαθούν να προσφέρουν γνώση, ιδέες αλλά και απαραίτητες ιατρικές υπηρεσίες σε κατοίκους των απομακρυσμένων χωριών του νησιού μέσα από την μοναδική προσπάθεια του «Πανεπιστημίου των ορέων».


 Παρουσίαση του Πανεπιστημίου των Ορέων στο δίκτυο CNN, 17/07/2010
Πανεπιστήμιο των Ορέων 

Η ιδέα της παγκοσμιοποίησης ενέχει τον κίνδυνο ομογενοποίησης των κοινωνιών στο σύγχρονο κόσμο, με απότοκο την απώλεια της ταυτότητας των υποκειμένων και των αντικειμένων που χαρακτηρίζουν διακριτικά αυτήν. Σε συνδυασμό με την ασυλλόγιστη εξάντληση των φυσικών πόρων και την ταύτιση, στο πλαίσιο της ισοπεδωτικής λογικής της παγκοσμιοποίησης, της έννοιας της ποιότητας ζωής με την υλική ευμάρεια και τον ελεύθερο χρόνο που διατίθεται στην ψυχαγωγία, εύλογο είναι να οικοδομείται μια σαθρή ιεράρχηση προτεραιοτήτων και να απαξιώνεται το ιδεώδες της παιδείας.

Με δεδομένο ότι οι σύγχρονες κοινωνίες θα αποτελούνται από κοινωνίες πόλεων όπου η περιφέρεια
και κυρίως οι αποκλεισμένες ομάδες θα συρρικνώνονται - φαινόμενο που θα εντείνεται και από τις παρεμβάσεις πολιτών και κυβερνήσεων στο πλαίσιο της προσπάθειας επίλυσης των προβλημάτων των αστικοποιημένων κοινωνιών, επηρεάζοντας δραματικά τον τρόπο ζωής της εξωαστικής περιφέρειας - η περιφέρεια νομοτελειακά οδηγείται σε κοινωνικό αποκλεισμό. Μέσα από αυτή την ιδιότυπη, μη βιωματική πολιτισμική μετάλλαξη, θα προωθούνται και σε αυτήν τα αξιώματα του ψυχρού, επίπεδου πολιτισμού της τηλεόρασης και του πλαστικού χρήματος, ενώ θα επέλθει και η συνεπακόλουθη εξάρτηση και εργασιακή υποθήκη των κατοίκων της.
Η βιωματική γνώση ήδη εξαφανίζεται κάτω από τα στατιστικά δεδομένα της Επιστήμης, όπου η πληροφοριακή ανακύκλωση μας έχει καταστήσει άναρθρους, ενώ η βιομηχανία πτυχίων στα πανεπιστήμιά μας κινδυνεύει να μας οδηγήσει σε πνευματική οκνηρία, απειλώντας την «οξυγόνωση» των νουνεχών εγκεφάλων.
Οι κίνδυνοι για την Κρήτη είναι ορατοί. Το νησί οδηγείται στη βάναυση αλλοίωση της περιβαλλοντολογικής, οικιστικής και πολιτιστικής του ταυτότητας εν ονόματι του εύκολου πλουτισμού που βασίζεται στη μαζική τουριστικοποίηση και εκποίηση της κρητικής γης. Ο κοινωνικός ιστός αποδομείται, η παραβατική συμπεριφορά αυξάνεται και το νησί οδηγείται στον ευτελισμό των παραδοσιακών αξιών και του πολιτισμού του, εγχωρίως και διεθνώς.
Ως αντίρροπο στη δράση αυτών των παραγόντων, το Πανεπιστήμιο των Ορέων προβάλλει ως ένα αναπτυξιακό όραμα που δίνει έμφαση σε αξίες όπως ο σεβασμός στις ιδιαιτερότητες της τοπικότητας, στη μακραίωνη πολιτισμική παράδοση της ορεινής περιφέρειας και στα ειδικά χαρακτηριστικά της τοπικής κοινωνίας και οικονομίας.
Το όραμα αυτό υλοποιείται ως πολυδιάστατη δράση-εγχείρημα, η οποία ξεκινά «από την ανθρώπινη πληθυσμιακή βάση», επενδύει στις τοπικές κοινωνίες οι οποίες εγκαταβιώνουν στους ορεινούς όγκους της Κρήτης, εκφράζεται ως εγχείρημα ολοκληρωμένης παρέμβασης στην Περιφέρεια και είναι προϊόν αυθεντικού, συστηματικού και πρωτότυπου προβληματισμού.
Μέσα στους στόχους του Πανεπιστημίου των Ορέων είναι η προστασία του ανθρώπινου και φυσικού περιβάλλοντος, η ενίσχυση της παραδοσιακής οικονομίας με μοντέρνα εργαλεία διαχείρισης για την αναστολή της υπερεκμετάλλευσης του φυσικού πλούτου, η απάλειψη της παραβατικότητας και η απεξάρτηση από την οικονομία του δανεισμού και των επιδοτήσεων. Αποτέλεσμα αυτών θα είναι η ανάκτηση των χαμένων ανθρωπίνων σχέσεων και της πολιτισμικής ταυτότητος των μικρών κοινωνιών, καθώς και ο επαναπροσδιορισμός της ανθρώπινης ευτυχίας με ανθρώπινους δείκτες και όχι με εισοδηματικά δεδομένα.
Ως εργαλεία για την επίτευξη των στόχων του το Πανεπιστήμιο των Ορέων θα χρησιμοποιήσει το διάλογο και το συγκερασμό της βιωματικής με την επιστημονική γνώση από τους ανθρώπους που τις υπηρετούν, εντός και εκτός των Πανεπιστημίων, στο χώρο της πρωτογενούς παραγωγής της. Επιστημονική υποστήριξη θα δοθεί σε κάθε επίπεδο ενεργειών σε κύριους τομείς παρέμβασης: παιδεία, πολιτισμός, οικονομία, υγεία. Μέσο θα αποτελέσουν ακόμα η διδασκαλία της παιδείας αλλά και η δημιουργία πολιτιστικών και εικαστικών δρωμένων διαπολιτισμικού χαρακτήρα.
Το Πανεπιστήμιο των Ορέων ως Πανεπιστήμιο έξω από πανεπιστημιακά κτήρια θα δραστηριοποιείται στις παρυφές των ορεινών και αποκλεισμένων οικισμών, μέσα στην καρδιά της κάθε τοπικής κοινωνίας, προσπαθώντας να υλοποιήσει το ευρωπαϊκό όνειρο μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας, όπου η διατήρηση της «περιφερειακής ταυτότητας» θα αποτελεί την αναγκαία και ικανή συνθήκη σύνθεσης του κοινωνικού μωσαϊκού της παγκοσμιοποιημένης ευρωπαϊκής εικόνας. 


folders.skai