Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2011

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο ΤΑ ΜΕΤΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΜΙΣΜΑ ΕΙΝΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ




1. ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΗΣΑΝ ΣΙΔΕΡΕΝΙΑ ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΧΑΛΚΙΝΑ, ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΕΠΙΝΟΗΣΑΝ ΟΙ  ΕΛΛΗΝΕΣ ΗΔΗ ΕΠΙ ΜΙΝΩΑ ΚΑΙ ΘΗΣΕΑ

1. Ο Διόδωρος Σικελιώτης, ο Στράβωνας και το Πάριο Χρονικό αναφέρουν ότι οι πρώτοι που ανακάλυψαν τη φωτιά και τη χρήση των μετάλλων ήσαν οι Κρήτες επί Μίνωα, πρβ.:
«Για τους Ιδαίους δακτύλους της Κρήτης παραδίδεται πως ανακάλυψαν τη φωτιά, τη χρήση του χαλκού και του σιδήρου, στη χώρα των Απτεραίων στο λεγόμενο Βερέκυνθο, καθώς και τον τρόπο επεξεργασίας τους» (Διόδωρος Βιβλιοθήκη Ιστορική 5,65)
 «Εφηύραν (οι Ιδαίοι δάκτυλοι της Κρήτης) το σίδερο και το
κατεργάστηκαν πρώτοι, καθώς και πολλά ακόμη χρήσιμα στη ζωή πράγματα» (Στράβων, Γεωγραφικά Ι, C 473, ΙΙΙ, 22)
«Όταν ο Μίνως ο πρώτος βασίλεψε στην Κρήτη και έκανε οικισμό στην Απολλωνία, σίδηρος ευρέθη στην Ίδη, βρέθηκε από τους Ιδαίους Δακτύλους Κέλμιο και Δαμναμενέω, έτος ΧΗΗΔ (πριν από την εποχή του Διόγνητου),  όταν ο Πανδίων βασίλευε στην Αθήνα».  (Πάριο Χρονικό)
2. Ο Πλούταρχος (που παίρνει λέει πληροφορίες από παλιότερούς του ιστορικούς: Φερεκύδη, Φιλόχορο, Κλείδημο κ.α.) αναφέρει ότι  ο Θησέας έκοψε νόμισμα μετά την επιστροφή του από την Κρήτη, άρα νομίσματα υπήρχαν στην Ελλάδα ήδη επί Μίνωα και Θησέα, πρβ«Ο Θησέας μετά την επιστροφή του από Κρήτη έκοψε  νόμισμα όπου χάραξε ένα βόδι,  για να παραστήσει το Μαραθώνιο ταύρο ή το στρατηγό  Μίνωα ή σαν ένα κάλεσμα των πολιτών στη γεωργία και από εκεί λέγεται πως από εκείνον πήραν το όνομά τους τα νομίσματα «εκατόμβοιον» και «δεκάβοιον» (Πλουτάρχου «Θησεύς», 25).
Σημειώνεται ότι ο Μίνωας Α, σύμφωνα με το Πάριο Χρονικό, βασίλευε το έτος 1210 πριν από το Διόγνητο, ήτοι το 1453 πριν από το Χριστό.
3. Χάλκινο τάλαντο που βρέθηκε στην Κύμη Εύβοιας χρονολογείται στα μέσα του 16ου αι. π.Χ., ενώ χάλκινα τάλαντα βρέθηκαν και στην Κνωσό, που χρονολογούνται από τον 16 – 14 αι. π.Χ.    Επομένως στην Ελλάδα (Κρήτη , Αθήνα, Εύβοια κ.α.) υπήρχαν νομίσματα ήδη από το 1600 π.Χ.


2. ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΟΒΕΛΟΥΣ ΣΤΑ ΣΤΡΟΓΓΥΛΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΚΕΡΜΑΤΑ

4. Αρχικά τα  μικρής αξίας νομίσματα ήσαν οι καλούμενοι «οβελοί», που ήσαν είτε μικροί ράβδοι σίδερου ή χαλκού είτε μικροί βόλοι (στρογγυλές σφαίρες), εξ ου και η ονομασία «οβολός».  Τα μεγάλης αξίας νομίσματα ήσαν τα καλούμενα  «τάλαντα», που είχαν τετράγωνο σχήμα ή ως δέρμα ζώου, και τα οποία άξιζαν τόσους οβελούς όσο αναλογούσε το βάρος τους .






5. Τα σημερινά στρογγυλά-επίπεδα νομίσματα προέκυψαν με κτύπημα στην κορυφή των στρογγυλών βόλων μετάλλου, ώστε  να γίνουν στρογγυλές επίπεδες πίττες – ο λόγος που τα επίπεδα νομίσματα ονομάζονταν και «παιστά» (από το ρήμα «παίω» που σημαίνει κτυπώ). Στα πρώτα νομίσματα της Γόρτυνας στην Κρήτη, στην οπίσθια όψη των νομισμάτων αναγράφεται ΓΟΡΤΥΝΙΟΝ ΤΟ ΠΑΙΜΑ (δηλαδή το νόμισμα κόπηκε-κτυπήθηκε από την πόλη της Γόρτυνας). Άλλωστε κάπως έτσι γίνονται ακόμη και σήμερα τα νομίσματα.
Ο βασιλιάς του Αργους Φείδωνας ήταν εκείνος που πρωτος αντικατέστησε τους οβολούς με τα επίπεδα (= τα λεπτά γνωστά μας νομίσματα) στο νομισματοκοπείο που έφτιαξε επί τούτου, το πρώτο στον κόσμο, στην Αίγινα. Τα πρώτα αυτά ελληνικά νομίσματα από την μία όψη είχαν παράσταση χελώνας και γι’ αυτό τα έλεγαν και «χελώνες» και από την άλλη ένα έγκοιλο τετράγωνο. Στην Εθνική βιβλιοθήκη του Παρισιού φυλάσσεται ένα από τα αρχαιότερα αυτά νομίσματα. Στο Νομισματικό Μουσείο της Αθήνας φυλάσσεται μία δέσμη από έξι οβελούς την οποία ο Φείδων είχε προσφέρει στην θεά Ήρα (Ηραίον) στο Άργος, όπως μας πληροφορεί ο Αριστοτέλης.



3. ΤΑ ΑΡΓΥΡΑ, ΧΡΥΣΑ ΚΑΙ ΚΑΛΠΙΚΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ

6. Δεν είναι αληθές ότι:
Α) Οι Λυδοί εφεύραν τα νομίσματα.  Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι οι Λυδοί έκοψαν πρώτοι τα αργυρά και χρυσά νομίσματα, καθώς και κάλπικα. Πιο πριν υπήρχαν  σιδερένια και χάλκινα νομίμστα, πρβ: 
«Λυδοί δε νόμοισι μεν παραπλήσοισι χρεώνται και Έλληνες, χωρίς ή ότι θήλεα τέκνα καταπορνευουσι, πρώτοι δε ανθρώπων των ημείς ήδμεν νόμισμα χρυσού και αργυρού κοψάμενοι εχρήσαντο, πρώτοι δε και κάπηλοι εγένοντο.  φασι δε αυτοί Λυδοί και τας παιγνίας τας νυν σφίσι τε και Έλλησι κατεστεώσας εωυτών εξεύρημα γενέσθαι· άμα δε ταύτας τε εξευρεθήναι παρα σφίσι λέγουσι και Τυρσηνίην αποικίσαι, ώδε περί αυτών λέγοντες» (Ηρόδοτος,  Α, 94).
Στη νέα ελληνική: «Οι Λύδιοι έχουν παραπλήσια με τους Έλληνες έθιμα μόνο που αφήνουν τις κόρες του να πορνεύονται. Πρώτοι αυτοί, όσο ξέρουμε, από τους ανθρώπους, έκοψαν και έθεσαν σε κυκλοφορία νομίσματα από χρυσό και ασήμι και αυτοί πάλι πρώτοι έγιναν κάπηλοι. Οι ίδιοι οι Λύδιοι ισχυρίζονται πώς και τα παιγνίδια, που συνηθίζονται σήμερα στον τόπο τους και στην Ελλάδα, είναι δική τους εφεύρεση. (Ηρόδοτος,  Α, 94).
Β) Ο Φείδωνας στο Άργος έκοψε πρώτη φορά νομίσματα στην Ελλάδα. Το Πάριο Χρονικό αναφέρει ότι το έτος 631 πριν από Διόγνητο (= το έτος 874 πριν από το Χριστό) κόπηκε για  πρώτη φορά στο Άργος αργυρό νόμισμα και ως εκ τούτου καθόρισε νέα μέτρα και σταθμά σε σχέση με τα χάλκινα και σιδερένια, πρβ:  «Όταν ο Φείδων ο Αργείος κοινοποίησε τα μέτρα και σταθμά κατασκεύασε αργυρό νόμισμα που το έφτιαξε στην Αίγινα, έγινε 11ος από τον Ηρακλή, έτος ΓΗΔΔΔΙ = 631 (πριν από το Διόγνητο), όταν ο Φερέκλειος βασίλευε στην Αθήνα» (Πάριο Χρονικό)







7. Τα νομίσματα των αρχαίων Ελλήνων ήσαν αρχικά χάλκινα και σιδερένια και μετά αργυρά και χαλκά, τα εξής το πέμπτον, ο χαλκούς, το δίχαλκον, το ημιώβολον, ο οβολός, το διώβολον, το τριώβολον, το τετράβολον, η δραχμή, το δίδραχμον ή στατήρας, το τετράδραχμον, η μνα και το τάλαντο
Στην αρχαία Ελλάδα το βάρος μιας ασημένιας δραχμής ποίκιλε κατά τόπους: στο αιγινήτικο ή φειδώνιο σύστημα ζύγιζε6,06 γραμμάρια, στο φοινικικό-ροδιακό κυμαινόταν από 3,64 έως 7,28 γραμμάρια ενώ στο ευβοϊκό-αττικό σύστημα από 4,366 έως 8,73 γραμμάρια.










Σημειώνεται ότι:
1) Η μνα και το τάλαντο ήταν αρχικά μονάδες βάρους και μετά και νομισματικές μονάδες.
Μετρονόμοι λεγόταν οι ορισθέντες από την Πολιτεία (αρχικά υπήρχαν π.χ. 5 στην Αθήνα και 5 στον Πειραιά)  για να παρακολουθούν την σωστή τήρηση των μέτρων, αυτοί που ευθύνονταν για όλα τα μέτρα και σταθμά.
Νομισματική υποτίμηση, όπως μας πληροφορεί ο Αριστοτέλης (Αθηναίων Πολιτεία),  έκανε πρφωτος ο Σόλωνας. Πριν από το Σόλωνα 1 μνα ζύγιζε – διαιρούνταν σε 70 δραχμές  και επί Σόλωνα 1 μνα = 100 δραχμές. Επί δράκοντα στην Αθήνα 1 μνα = 100 δραχμές και 1 δραχμή = 6 οβελούς.  Αρχικά τα νομίσματα  ήταν ζυγισμένο βάρος μετάλλου. Κατόπιν γραφόταν επάνω στην επιφάνεια το βάρος ή η αξία τους.
2)  Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους: Α) Οι πρώτες μεταλλουργικές δραστηριότητες στον αιγιακό χώρο παρατηρούνται λέει από την Τελική Νεολιθική εποχή (3500 π.Χ.). Β) Το πρώτο είδος μετάλλου που χρησιμοποιήθηκε ήταν λέει ένα κράμα σε μαλακή μορφή, που αποτελούνταν από χαλκό, αρσένιο και μόλυβδο. Αργότερα, κατά τις αρχές της τέταρτης χιλιετίας, χρησιμοποιήθηκε ο ορείχαλκος, ένα κράμα χαλκού με κασσίτερο που έδινε τη δυνατότητα κατασκευής ανθεκτικότερων αντικειμένων. Γ) Η πρώτη χρήση του ορείχαλκου στην Κρήτη τοποθετείται λέει στην Πρωτομινωική II περίοδο (2600-2300 π.Χ.). Μετά τον ορείχαλκο εφευρέθηκε ο κασσίτερος, ο χρυσός, ο άργυρος κ.α.
3) Η  Κύπρος ήταν μία από τις σημαντικότερες πηγές χαλκού της Αρχαιότητας, ο λόγος, προφανώς,  και για τον οποίο ονομάστηκε και έτσι, δηλαδή Κύπρος. Cuprum (λατινικά)= Cooper (αγγλικά) = o χαλκός, Ο χαλκός στην άγριά του μορφή είναι πράσινος απ’ όπου και cupressus (λατινικά) = ο κυπάρισσος ή άλλως το κυπαρίσσι, Cupreus,a,um = ο χάλκινος,η,ο ή ο βαθυ-πράσινος,η,ο (Χάλκανθος) ή ο Κυπραίος,α,ο,
4) Επειδή από τη μια ο καθαρός χαλκός και ο καθαρός σίδηρος στο χρόνο φθείρεται λόγω οξείδωσης και από την άλλη τα νομίσματα γενικώς αλλοιώνονται και από τη χρήση, γι αυτό και αφενός δεν έχουν διασωθεί σιδερένια και χάλκινα νομίσματα (μερικά τάλαντα έχουν διασωθεί, επειδή είναι σε πολύ μεγάλη ποσότητα).
5) Σιδερένια νομίσματα διατήρησαν μονό οι Σπαρτιάτες, για ενδειξη περιφρόνησης του πλούτου, πρβ: «Πρώτα-πρώτα ακύρωσε (ο Λυκούργος) όλα τα χρυσά και ασημένια νομίσματα κι έδωσε εντολή να χρησιμοποιούν μόνο τα σιδερένια («χρήσθω τω σιδέρω προσέταξε»).….. Το σιδερένιο άλλωστε νόμισμα δεν είχε πέραση στους άλλους Έλληνες; ήταν χωρίς αξία και το περιφρονούσαν» (Πλούταρχος, Λυκούργος; 9)
6) Ο Μίνωας Α’ , σύμφωνα με το Πάριο χρονικό, ήταν βασιλιάς της Κρήτης όταν ήταν βασιλιάς στην Αθήνα ο Πανδίονας κατά το έτος ΧΗ.. (= 1210 ) πριν από το Διόγνητο  (= το  έτος 1453 πριν από το Χριστό), κάτι που συμφωνεί με τα λεγόμενα του Ομήρου και Ηρόδοτου. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο ο Μίνωας έζησε τρεις γενιές πριν από τον Τρωικό πόλεμο: «Τρίτη δε γενεή μετά Μίνων τελευτήσαντα γενέσθαι Τρωικά» ( Ηρόδοτος Ζ, 171).  Το αυτό λέει και ο Όμηρος (Ιλιάδα Ν. 445 – 455), Αρχικά ήταν λέει βασιλιάς της Κρήτης ο Μίνωας, μετά ο Δευκαλίωνας και μετά ο Ιδομενέας που πήρε μέρος στον Τρωικό πόλεμο.  Ο Απολλόδωρος (Γ, 1-2, Γ 22,  Επιτομή, 1,6) μάλιστα λέει ότι κόρες του Κατρέα, γιου του Μίνωα, ήσαν η Αερώπη και η Κλυμένη που τη μεν Αερώπη παντρεύτηκε ο Πλεισθένης και απέκτησε το Μενέλαο (βασιλιά της Σπάρτης και για τη γυναίκα του οποίου έγινε ο Τρωικός πόλεμος) και τον Αγαμέμνονα (βασιλιά των Μυκηνών) τη δε  Κλυμένη παντρεύτηκε ο Ναύπλιος και έκανε το Παλαμήδη (βασιλιά Ναυπλίου, του αποδίδονται τροποποιήσεις στο αλφάβητο).



4. ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΙΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟ, ΣΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΑΙ ΤΗ ΔΡΑΧΜΗ

1. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη ("Πολιτικά"), πολύ πριν γίνει χρήση του νομίσματος ως μέσου ανταλλαγής, οι αρχέγονες κοινότητες αντάλλασσαν  μεταξύ τους τα απολύτως χρήσιμα στην ζωή χωρίς κανένα ενδιάμεσο και αργότερα μεταπήδησαν στο στάδιο των χρηματικών συναλλαγών.
Οι οικονομικοί όροι «κεφάλαιο» και «καπιταλισμός (capitalιsm») προέρχονται από την  ελληνική λέξη κεφάλι  = λατινικά capital. Αυτό, επειδή αρχικά η κύρια περιουσία κάποιου ήταν τα κεφάλια ζώων που διέθετε εξ ου και στην αρχαία Αθήνα τα νομίσματα λεγόταν π.χ. «εκατόμβοιον» , «δεκάβοιον» κ.τ.λ. = 100 βόδια, 10 βόδια κ.τ.λ.
2. Στο πρώτο στάδιο τα νομίσματα ζυγίζονταν κάθε φορά που χρειαζόταν να γίνει μια συναλλαγή, κάτι ως κάνουμε και στα πράγματα, για να επιβεβαιωθεί το βάρος τους και να καθαριστεί έτσι η ανταλλακτική αξία τους. Επίσης στο στάδιο αυτό τα νομίσματα ήταν «άτυπα», δηλαδή δεν έφεραν κανένα εικονογραφικό τύπο σε μια από τις όψεις τους, αφού αρχικά ήταν απλώς τμήματα μετάλλου. Στο επόμενο στάδιο στη μια όψη τους χαράζονταν η ποσότητα του βάρος τους και στην άλλη μια ένδειξη (κάτι ως η σφραγίδα) ότι το νόμισμα είχε ζυγιστεί και η συνάμα ήταν νόμιμη η κυκλοφορία του – απ΄όπου και νόμισμα ή νόμος (= το νόμισμα για τους Έλληνες της Μ. Ελλάδας). Τέλος στη μια μεγάλη όψη ή και τις δυο  χαραζόταν και ένα διακοσμητικό γεωμετρικό σχέδιο ή η εικόνα αγαπημένου ζώου ή θεού ή βασιλιά κ.α.
3. Η δραχμή – η ελληνική νομισματική μονάδα - πήρε, ως υπολογίζεται, το όνομά της από το ρήμα «δράττομαι», που σημαίνει «πιάνω σφιχτά την ποσότητα που χωράει στην παλάμη μου». Στην παλάμη χωρούσαν έξι οβολοί, γι’ αυτό και η «ισοτιμία» της δραχμής καθορίστηκε ως 1δρχ./6 οβολούς.
4. Η Δραχμή ως γενικό ελληνικό νόμισμα γεννήθηκε – καθιερώθηκε επί Φείδωνα  και έκλεισε τον κύκλο της ζωής της στις 28 Φλεβάρη του 2002, δηλαδή σε ηλικία πάνω από 2.700 χρόνων, με την αντικατάστασή της από το ευρώ.
5. Η λέξη νόμισμα έχει ετυμολογική ρίζα από τα «νέμω > νόμος, -νομός, νενομισμενο > νόμισμα. Δηλαδή τα νομίσματα αναγνωρίζονται ως προϊόν κοινωνικών συμβάσεων με δεδομένες αξίες στις συναλλαγές. Πιο απλά νόμισμα = το νενομισμένο = το επιτρεπόμενο στις εντός νομικής ισχύος συναλλαγές. Στη Μεγάλη Ελλάδα τα νομίσματα λεγόταν  «νόμος, νόμοι»..






ΣΤΑΘΜΗΤΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ  (ΑΤΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ)
1 Τάλαντο (26.196 χλγρ.) =
60 Μνες  ή 6.000 αττικές δραχμές
1 Μνα (436,6 γρ.) =
100 Δραχμές
1 Δεκάδραχμο (43,75 γρ.) =
10 Δραχμές
1 Τετράδραχμο (17,50 γρ.)  =
4 Δραχμές
1 Δίδραχμο ή Στατήρας (8,75 γρ.) =
2 Δραχμές
1 Δραχμή (4,37 γρ.) =
6 Οβολοί
1 Τετρόβολο (2,92 γρ.) =
4 Οβολοί
1 Ημίδραχμο ή Τριόβολων (2,19 γρ.) =
3 Οβολοί ή μισή δραχμή
1 Διόβολο (1,46 γρ.) =
2 Οβολοί
1 Τριημιοβόλιο (1,10 γρ.) =
11/82 του οβολού
1 Οβολός (0,72 γρ.)
8 Χαλκοί
1 Ημιόβολο =
Μισός Οβολός
1 χρυσός στατήρας ή δαρεικός =
27, 5 αττικές δραχμές
1 αργυρός στατήρας  =
4 δραχμές.


Α. Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗ

ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ
ΙΣΤΟΡΙΑ

ΚΑΙ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ
ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΚΡΗΤΗΣ


Προσεχώς....
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΚΡΗΤΗΣ 



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...