Επισκοπή Ιεράπετρας, 15 Μαρτίου 1546
Εις αφμστ΄ Μαρτίω εις τας ιε΄. Αγοράζει ο αφέντης μισέρ Πιέρος ο Τζές, από το κυρ Νικολό τον Παμπακόπουλο, τον γραματικόν της Επισκοπής, μιαν σκύλαν άσπρην, την οπίαν ήδεν και άρεσεν τον, ήτης καθώς ήτον και ευρίσκετον, την οπίαν ήλαβεν σίμερον, οδιά να ήναι κρατημένος να του δόση οδιά πλήρωμαν πρόβατα ε΄και έγες β΄καλά αρεσκόμενα του, τα οπία τάσει να του δόσει τα τρία πρόβατα εγκαστρομένα και τα αποδέληπα να ήναι έγκαλα, όλα καλά. Και α δεν ήθελεν ατεντέρη να του τα δόσει από εδώ έως ημέραις οκτό, να εμπόρει να τ΄αγοράζει από πάνο του το ακριβότερον, όπου εθέλασιν πουληθή με στράταν της δικαιοσήνης. Δια τούτο τάσουν τα μέρη να κρατούση φέρμα όλα τα άνοθι, ένπροσθεν του κύρ Μανολάκη Μόσχω και του κύρ Μιχελή Κούσιου του τετζημέρη.
Κρατικό Αρχείο Βενετίας, Notai di Candia, Φάκελος 166 (Menegin Missini) πρωτόκολλο 2 (1544-1551) φύλλο 82verso
Αγαλματίδιο Κρητικού Ιχνηλάτη. Οι μοναδικοί από τους εκδότες κυνηγετικών εντύπων οι οποίοι ενδιαφέρθηκαν από την αρχή της προσπάθειας, για τον Κρητικό Ιχνηλάτη είναι οι σημερινοί συνεργάτες του περιοδικού Κυνηγεσία και Κυνοφιλία και τότε εκδότες του περιοδικού "Κυνήγι στην Κρήτη" κ. Σοφοκλής Κοσκινάς και η σύζηγος του Γεωργία Μελανίτου. Οι οποίοι όχι μόνο δημοσίευσαν διάφορα άρθρα και φωτογραφίες για τον Κρητικό Ιχνηλάτη αλλά ήταν οι μοναδικοί οι οποίοι ήρθαν για να δούν από την αρχή τα σκυλιά της εκτροφής μας και δέν είχαν παρά μόνο συμβουλές και καλά λόγια να πούν για την προσπάθεια και τους ευχαριστούμε γιαυτό. Ακόμα ήταν από τους πρώτους που βοήθησαν για την διεξαγωγή των πρώτων εκθέσεων που έγιναν για τον Κρητικό Ιχνηλάτη. Όταν για πρώτη φορά ο Δρ Στ. Μπασουράκος κατέβηκε στην Κρήτη το 1991 για να δεί απο κοντά ζωντανούς Κρητικούς Ιχνηλάτες, ο κ. Κοσκινάς του δώρησε αυτό το αγαλματίδιο (αντίγραφο από πρωτότυπο που βρισκόταν στο Μουσείο του Ηρακλείου και το οποίο αντεγράφη από τον κ. Μαθιουδάκη Εμμ. ο οποίος την εποχή εκείνη διατηρούσε κατάστημα και εργαστήριο αντιγράφων ειδών αρχαιολογίας).
Μινωική Λάρνακα 1750 π.Χ. Βρέθηκε στην περιοχή της Ιεράπετρας και βρίσκεται στο μουσείο της. Αναπαριστά κυνήγι Αίγαγρου με Κρητικούς Ιχνηλάτες. Τα στοιχεία που μας δίνει είναι η μορφολογία των σκυλιών με τα όρθια αυτιά την περιτυλισσόμενη ουρά το αιχμηρό ρύγχος, το μέγεθος τους σε σχέση με άλλα ευρήματα όπως θα δείτε παρακάτω, αλλά και σε σχέση με τους Αίγαγρούς και ακόμα το ότι κυνηγούν Αίγαγρους. Γνωρίζουμε ακόμα και σήμερα ότι ο Αίγαγρος λόγω της τακτικής του δέν μπορεί να κυνηγηθεί με άλλα σκυλιά όπως και ο αγριόχοιρος παρά μόνο με Ιχνηλάτες. Αυτό είναι ένα στοιχείο σημαντικό από το οποίο μπορούμε να υποθέσουμε ότι και τότε ο σκύλος ήταν ιχνηλάτης και χρησιμοποιόταν για τις ιχνηλατικές του ιδιότητες.
Όλη η λάρνακα είναι διακοσμημένη με κυνηγετικές παραστάσεις. Κυνηγοί με δόρατα, σκυλιά ελεύθερα και δεμένα και σε αγέλες 3-4 ατόμων, οι αίγαγροι κατά προτίμηση αρσενικοί, ίσως αυτό να εξηγεί και την κυνηγετική παιδεία των αρχαίων Κρητών που σέβονταν τις θηλυκές, και φρόντιζαν να μην τις ενοχλούν γνωρίζοντας ότι το κάθε αρσενικό δημιουργεί χαρέμι άρα η αναπαραγωγή είναι εξασφαλισμένη. Αν και την εποχή εκείνη αλλά και μέχρι το 1750 μ.Χ στην Κρήτη υπήρχαν και αγριόχοιροι, δέν αποτελούσαν αντικείμενο κυνηγιού και αυτό διότι εθεωρούντο ιεροί εξαιτίας μιας διαφορετικής θρησκευτικής πεποίθησης με βάση την οποία ο Δίας είχε ανατραφεί από μιά γουρούνα. Έτσι, τουλάχιστον μέχρι και σήμερα η συντριπτική πλειοψηφία των αρχαιολογικών ευρημάτων παρουσιάζουν το σκύλο μας να κυνηγά, τον αίγαγρο, το λαγό και σε δύο αναφορές μόνο τον αγροιόχοιρο.
Εδώ παρατηρούμε ότι ο σκύλος αν και μεγαλύτερος στο ύψος σχεδόν 60 εκ, συγκρινόμενος με το ύψος των σημερινών Αιγάγρων, παρουσιάζεται με την ίδια μορφή. Κρανίο και ρύγχος επιμήκη, αυτιά εντελώς όρθια, ουρά δακτυλιοειδής σώμα λεπτό και σκέλη υψηλά. Δέν αποκλείεται και τότε να υπήρχαν δυο τύποι σκυλιών μικρομετριόσωμα και υψηλόσωμα. Αυτό, απιβεβαιώνεται και σήμερα,με αποτέλεσμα να έχουμε Κρητικούς ιχνηλάτες οι οποίοι ξεκινούν από 48 εκ και φτάνουν ως και τα 64εκ. Ασφαλώς, στο μέλλον και αφού η φυλή θα έχει διαφύγει οριστικά τον κίνδυνο της εξαφάνισης , καλό θα είναι να χωριστεί στους 2 τύπους δηλαδή Κρητικός Ιχνηλάτης μετριόσωμος και Κρητικός Ιχνηλάτης υψηλόσωμος. Είναι σαφές ότι ο μικρομετριόσωμος τύπος είναι καταληλότερος τουλάχιστον στην Κρήτη για το κυνήγι του λαγού. Ενώ ο υψηλόσωμος δείχνει να συμπεριφέρεται εκτός Κρήτης και πιο συγκεκριμένα στις πεδιάδες της Μακεδονίας, Θεσσαλίας με μεγαλύτερη ευχέρεια. Βέβαια κάποιοι τον χρησιμοποιούν ήδη στο κυνήγι τού αγροιόχοιρου και έτσι τον προτιμούν πιό μεγαλόσωμο και ισχυρό.
Από τους παραπάνω σφραγιδόλιθους και νομίσματα μπορούμε να συμπεράνουμε την σημασία που είχε το σκυλί για τους Αρχαίους Κρήτες που το χρησιμοποιούσαν και σαν σφραγίδα αλλά και ως αγαπημένο θέμα σε διάφορα κοσμήματα και νομίσματα. Σε όλα αυτά τα ευρήματα φαίνεται καθαρά η μορφή που ο σκύλος είχε εκείνη την εποχή και την οποία διατήρησε μέχρι και σήμερα.Τα ευρήματα αυτά είναι όλα της Μινωικής περιόδου δηλαδή πρίν από το 1500 π.Χ. και βρέθηκαν σε διάφορα μέρη από όλη την Κρήτη.Η αναπαράσταση αυτή ήταν σκαλισμένη πάνω σε χρυσό δακτυλίδι με το οποίο ο ιδιοκτήτης του σφράγιζε σε φρέσκα πλακίδια πηλού και κατόπιν τα σφραγισμένα αυτά πλακίδια, ψήνονταν και στην συνέχεια τα χρησιμοποιούσαν ώς ταυτότητες αναγνώρισης του προιόντος που το έφερε. Ήταν δηλαδή κάτι σαν ταυτότητα για το παραχθέν προιόν και συνοδευτικό για εμπορική χρήση. Βέβαια για τους αρχαιολόγους δέν είναι μόνο μιά κυνηγετική αναπαράσταση αλλά και μιά αναπαράσταση αστρική για την οποία οι τότε Κρήτες είχαν να πούν ακόμα και ιστορίες και τραγούδια. Ισως αναπαριστούσε κάποιο γεγονός άγνωστο σε εμάς. Η αστρική αναπαράσταση δηλώνει ότι ο Αίγαγρος αναπαριστά τον αστερισμό του Αιγόκερου, ο κυνηγός είναι ο Ωρίωνας με τους δορυφόρους του τους κύνες . Που όπως γνωρίζουμε ο Ωρίων από την μυθολογία ήταν ο πρώτος κυνηγός.
Αυτό είναι το ένα από τα 4 αντίγραφα του δακτυλιδιού που κατασκεύασε ο χρυσοχόος κ. Μαρκάκης από την Σητεία. Κατασκευάστηκε με τα ίδια εργαλεία και με τον ίδιο τρόπο που κατασκευάζονταν στην εποχή του τα κοσμήματα. Τα εργαλεία με τα οποία κατασκευάστηκε είναι και αυτά αντίγραφα πρωτότυπων που βρέθηκαν σε αρχαίο χρυσοχοείο. Η αναπαράσταση που παρουσιάζεται πιο πάνω είναι το αποτύπωμα που το δαχτυλίδι αφήνει αν βυθιστεί στον φρέσκο πηλό. Είναι και αυτό ένα από τα σημαντικά ευρήματα των ανασκαφών παλαικάστρου ΣητείαςΚρανίο και υπολείματα σκελετού Κρητικού σκύλου. Βρέθηκαν στις ανασκαφές Παλαικάστρου Σητείας από την Αγγλική Αρχαιολογική σχολή. Ήταν θαμένα μαζί με διάφορα άλλα λατρευτικά αντικείμενα, 49 σκυλιά. Τα οστά που βρέθηκαν μελετήθηκαν από την αρχαιοζωολόγο κ. Σίλα Γουόλ και διαπιστώθηκε ότι το ύψος των σκύλων εκείνης της εποχής ήταν από 45-53 εκ. Το μήκος κορμού=με το ύψος και το μήκος του κρανίου=με το μήκος του ρύγχους. Αυτό ενισχύει την μελέτη του Δρος Στ. Μπασουράκου για το ότι ο σκύλος και σήμερα είναι τετράγωνος και μετριόσωμος.Ο Αιγυπτιακός λαγωνικός. Άγαλμα μαρμάρινο από το μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι. Το φωτογράφησε και μου το έδωσε ο φίλος αρχαιολόγος και αντιπρόεδρος τότε του Παγκρήτιου Συνδέσμου Προστασίας και διάσωσης της Ιθαγενούς Πανίδας, κ. Νίκος Παναγιωτάκης. Η ομοιότητα με τον σημερινό Κρητικό ιχνηλάτη είναι καταφανής. Ακόμα και το τρίχωμα που βλέπουμε κάτω από το λαιμό παρουσιάζεται ακόμα και στα σκυλιά με πολύ κοντό τρίχωμα. Στο σημείο αυτό αλλά και ανάμεσα στα σκέλη στην ουρά είναι πιό μακρύ σε σχέση με το υπόλοιπο σώμα. Όσο για το κρανίο, αυτιά, αλλά και την γενικότερη εμφάνιση δέν χρειάζονται σχόλια.
Στις παραπάνω εικόνες βλέπουμε την μορφή που είχαν οι αρχαίοι Λαγωνικοί σκύλοι της Αιγύπτου οι οποίοι θεωρούνται, κατά πάσα πιθανότητα οι πρoγεννήτορες του Κρητικού Ιχνηλάτη. Βλέπουμε ότι και ο μέν πρώτος στο αριστερό σχέδιο αν και πολύ πιο μικρόσωμος από τους άλλους έχει τα ίδια χαρακτηριστικά. Ο πρώτος ονομάστηκε από τους αρχαιολόγους σκυλί του χέοπα (επειδή βρέθηκε στον τάφο του Φαραώ αυτού) ενώ οι δεύτεροι είναι γνωστοί ώς Λαγωνικοί της Αιγύπτου. Συγκρίνοντας αυτούς με τα ευρήματα στην Κρήτη βλέπουμε ότι και εδώ παρουσιάζονται δύο ποικιλίες σκυλιών με ίδια κατά τα άλλα χαρακτηριστικά. Μετριόσωμος και υψηλόσωμος. Μπορούμε λοιπόν να υποθέσουμε ότι για λόγους θηρευτικούς αλλά και εμπορικούς (εφόσον ήταν αντικείμενο εμπορικών συναλαγών από τους Κρήτες) είχαν εισαχθεί στην Κρήτη και απο εκεί σε όλη την Μεσόγειο.Η αριστερή φωτογραφία είναι του 1933 και είναι τραβηγμένη στο λιμάνι της Ελούντας, κοντά στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης είναι μιά παρέα κυνηγών της εποχής με 3 σκυλιά που το ύψος τους φτάνει σχεδόν στο γόνατο του ιδιοκτήτη τους με ουρές κουλουρωτές (στα 2 δεξιά που φαίνονται) και με αυτιά κομένα μια συνήθεια που κρατάει ακόμα. Το τρίτο βρίσκεται μέσα στη βάρκα και μπροστά που μόλις διακρίνεται. Η δεξιά φωτογραφία είναι του 1960 στο χωριό Κατωφύγι της Βιάνου.(Από το ημερολόγιο του οπολιτιστικού Συλλόγου) Μια παρέα που ετοιμάζεται για κυνήγι. Φαίνονται καθαρά 2 σκυλιά με τα βασικά χαρακτηριστικά των σκύλων της φυλής. Ο αριστερός έχει κομένα αυτιά ενώ ο δεξιός εντελώς όρθια.Αριστερά - Μπουνιαλέτος Γεώργιος (Μίλατος Μεραμβέλου 1960) και εδώ βλέπουμε δυο σχετικά σύγχρονους Κρητικούς Ιχνηλάτες με τον ιδιοκτήτη τους, και εδώ διακρίνονται καθαρά τα βασικά χαρακτηριστικά της φυλής. (Η φωτογραφία μου παραχωρήθηκε από τον Γιούργο Μιχάλη)Δεξιά - Ξανθάκης Μύρων (Σέλες Μεραμβέλου 1960) επιστροφή από το κυνήγι με τις θρυλικές Μπαμπακιά (λευκή) και Λεμονιά (Ισαβέλια-χρώμα που τείνει στο κίτρινο λεμονί). Και εδώ βλέπουμε 2 τυπικές σκύλες της εποχής με τα αυτιά ημιόρθια, το ευρύ κρανίο, την πολύ κουλουρωτή ουρά αλλά και την γενικότερη μορφολογία που παραπέμπει στους Λαγωνικοειδείς σκύλους.(Η φωτογραφία μου παραχωρήθηκε από τον Βασιλάκη Ιωάννη ταμία του ΟΦΚΙ)Η παραπάνω αναπαράσταση βρίσκεται σκαλισμένη στην μετώπη σκαλιστής πέτρινης εισόδου σε κάποιο σπίτι στο χωριό Μίλατος Μεραμβέλου και με βάση την χρονολογία κατασκευής της πόρτας (1835) όπως είναι σκαλισμένη στην κορυφή της μαζί με το όνομα του κατασκευαστή, μας δείχνει ένα σκυλί όμοιο με τους Κρητικούς Ιχνηλάτες που βρίσκουμε παλαιότερα αλλά και με τους σημερινούς. Και οι δυο παραστάσεις που βρίσκονται δεξιά και αριστερά της μετώπης δείχνουν το σκύλο να κυνηγά το Λαγό. Διακρίνονται τα όρθια αυτιά το μακρύ και αιχμηρό ρύγχος το γεροδεμένο σώμα και η κουλουρωτή ουρά. Είναι άλλο ένα στοιχείο σχετικά πρόσφατο της παρουσίας του σκύλου μας και αυτή την περίοδο και με τα ίδια χαρακτηριστικά.Στίς Γωνιές Μαλεβιζίου τρεις κτηνοτρόφοι (από αριστερά Παντέρης Εμμ. ή Μπουρνέλης στην μέση Παντέρης ..... και δεξιά Παντέρης Ιωάννης ή Παχιάς) σε μια στιγμή ανάπαυσης και έντονης συζήτησης, ανάμεσας τους διακρίνεται ένας χελιός σκύλος που απ'όσο μπορούμε να διακρίνουμε δείχνει να διατηρεί ακόμα αρκετά από τα χαρακτηριστικά του Κ.Ι ευρύ κρανίο και οξύλυγκτο ρύγχος. (φωτο Δεληγιαννάκης 1960)
Εξαιρετική φωτογραφία (αριστερά) όχι μόνο για τον υπέροχο Κρητικό ιχνηλάτη που διακρίνεται ανάμεσα στον πατέρα και το γιό αλλά γενικότερα είναι μια εξαιρετική αναπαράσταση της ζωής στην Κρήτη που καθρεπτίζεται στο τραχύ αλλά ακθαμβωτικό τοπίο και στις μορφές των οδηπόρων προς το μιτάτο με το φορτίο στην πλάτη και τον αχώριστο σύντροφο. (φώτο Δεληγιαννάκης 1960)Άλλη μια υπέροχη φωτογραφία (δεξιά) που δείχνει τον αχώριστο σύντροφο του κτηνοτρόφου μαζί με τον ιδιοκτήτη του να επιτηρούν το κοπάδι παρά την αναμενώμενη καταιγίδα. Ο σκύλος, αν και δείχνει να έχει κατεβασμένα αυτιά έχει διατηρήσει το οξύλυγκτο ρύγχος και το ευρύ κρανίο και την γενικότερη ισχυρή διάπλαση. (φωτο Δεληγιαννάκης 1960)
(Από το βιβλίο του Αλεξάνδρου Κ. Δρουδάκη ΝΑ Η ΚΡΗΤΗ
Εικονογραφημένη παρουσίαση της παλιάς και της σύγχρονης Κρήτης
Εκδόσεις Επτάλοφος ΑΘΗΝΑ 1977) Φώτο www.rizitiko.gr από το Μουζουράκη Ευτύχη Σκαφιδάκια Κυδωνίας Χανίων)Αγαλματίδιο Κρητικόυ Ιχνηλάτη από πηλό και τάφος κουταβιού ηλικίας 3-4 μηνών περίπου (1400 π.Χ.)
kritikosichnilatis
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου